ارزیابی ساختاری روابط و تحلیل شبکۀ اجتماعی جوامع محلی در راستای مدیریت مشارکتی مناطق خشک (منطقۀ مورد مطالعه: شهرستان سبزوار، استان خراسان رضوی)

در مدیریت مشارکتی مناطق خشک، تحلیل روابط اجتماعی بین کشاورزان ضروری می‏باشد. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی و تحلیل شبکۀ اجتماعی کشاورزان در پیوندهای اعتماد و مشارکت در فعالیت‏های آبیاری، بازاریابی و کشت در سه روستای آریان، حارث‏آباد و رباط سرپوش واقع در منطقة سبزوار است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از روش‏های مطالعات کیفی رویکرد پیمایشی، روش مشاهدۀ مستقیم و مصاحبه، جامعۀ هدف شناسایی گردید. سپس بر اساس روش کمی تحلیل شبکه، چهار شاخص مهم تراکم، دوسویگی، انتقال‏پذیری و میانگین فاصلهۀ ژئودزیک در پیوندهای اعتماد و مشارکت در فعالیت‏های کشاورزی در شبکۀ کشاورزان ارزیابی گردید. براساس نتایج میزان تراکم در چهار پیوند مورد بررسی، در روستای آریان بیش از سایر روستاها بوده که نشان‏دهندۀ انسجام اجتماعی بیشتر در این روستا می‏باشد. همچنین نتایج میزان شاخص دوسویگی و انتقال پذیری در پیوندهای مورد بررسی نشان‏دهندۀ تعادل، توازن و پایداری بیشتر شبکه در روستای آریان نسبت به سایر روستاها بوده، در نتیجه سرمایۀ اجتماعی در این روستا بیشتر است. نتایج میانگین فاصلۀ ژئودزیک نیز بیانگر مطلوب‌ترین فاصلۀ ژئودزیک در بین کشاورزان در روستای آریان می‌باشد. افزایش انسجام، یگانگی و اتحاد در این روستاها، موجب افزایش سرعت گردش و تبادل اطلاعات و همچنین افزایش سرمایۀ اجتماعی در آن­ها خواهد گردید و هماهنگی و دسترسی افراد به یکدیگر با صرف هزینه و زمان کمتری موفق­ خواهد بود. بنابراین تقویت اعتماد و مشارکت اجتماعی جهت افزایش سرمایۀ اجتماعی و توانمندسازی جوامع محلی به عنوان یک ضرورت جهت مدیریت مشارکتی موفق در این مناطق الزامی است.